Edukacja ekologiczna i globalna

EDUKACJA GLOBALNA I EKOLOGICZNA

Edukacja globalna jest obecnie rudymentem rozumienia współczesnego świata i współzależności, w jakich żyjemy i funkcjonujemy. Wspierana pogłębioną edukacją ekologiczną może stać się kluczowa dla realnego podejmowania działań naprawczych, a na przyszłość także prewencyjnych, zapobiegających degradacji naszej planety i nasilających światowe kryzysy społeczne.

Edukacja globalna i ekologiczna w naszym projekcie była realizowana na wielu poziomach i stanowiła temat przewodni różnorakich aktywności podejmowanych z jego uczestnikami – od wplatania poszczególnych zagadnień do programu dwóch głównych bloków edukacyjnych, poprzez rozbudowane zajęcia terenowe do warsztatów poświęconych w całości tej tematyce.

Zagadnienia związane z pojęciami globalnej północy i globalnego południa, uczciwego handlu, odpowiedzialnej turystyki, zrównoważonym rozwojem, ochroną środowiska, ograniczaniem zanieczyszczania powietrza, odpowiedzialnością za lokalne sąsiedztwo przyrodnicze, dobrostanem świata roślin i zwierząt czy świadomością harmonijnego współistnienia z lokalną przyrodą były obecne zarówno podczas zajęć realizowanych online, jak i w trakcie naszych działań terenowych. Staraliśmy się konfrontować wiedzę, którą przekazywaliśmy w formie teorii, ze stanem faktycznym i praktykami, które można podjąć lokalnie, aby włączyć się w szerszy globalny kontekst. Chcieliśmy także wzbudzić zainteresowanie miejscowym światem przyrody, który jest najbliższym naturalnym sąsiadem człowieka, bez którego nie jesteśmy w stanie istnieć.

Nasze zajęcia związane z edukacją globalną i ekologiczną realizowali profesjonaliści oraz doświadczeni i uznani specjaliści w tych dziedzinach, tacy jak:

Irka Jazukiewicz i Magdalena Noszczyk – edukatorki i autorki wielu programów edukacyjnych z Fundacji WWF Polska, naszego Partnera Projektowego, dostarczającego nam wsparcia merytorycznego.
Marta Karbowiak i Kamil Czepiel – edukatorzy z Ośrodka Działań Ekologicznych „Źródła”, który od ponad 20 lat zajmuje się szeroko rozumianą edukacją ekologiczną, przyrodniczą, globalną i obywatelską.
Małgorzata Karkosz – doświadczona i nagradzana edukatorka globalna, łącząca w pracy z młodzieżą wątki ekologiczne i artystyczne.
Anna Siekierska – uznana polska artystka i aktywistka ekologiczna, zaangażowana w działania na rzecz przyrody.

WPROWADZENIE DO EDUKACJI GLOBALNEJ DLA MŁODZIEŻY

Blokiem zajęć, który miał wprowadzić młodzież w zagadnienia edukacji globalnej, były 4 godziny warsztatów online zrealizowanych w formie dwóch spotkań poprowadzonych przez Małgorzatę Karkosz. Słowem kluczem warsztatów była „współzależność”. Wychodząc od popularnego stwierdzenia, że “świat jest mały”, uczestnicy dowiedzieli się, co kryje się pod określeniami globalna północ i globalne południe i co łączy, a co dzieli obydwa obszary. Wspólnie z instruktorką poznali podstawy krytycznego odbioru obrazów i treści pokazywanych w popularnych mediach i dotyczących krajów Południa i Północy. Poruszone zostały także zagadnienia związane z uczciwym handlem, który w działaniu długofalowym pozwala niwelować nierówności ekonomiczne i społeczne pomiędzy tymi dwoma światami.

EDUKACJA EKOLOGICZNA I GLOBALNA Z WWF POLSKA

Uzupełnieniem i rozwinięciem głównego bloku tematycznego były 4 godziny warsztatów, które w ramach współpracy partnerskiej zrealizowała dla nas Fundacja WWF Polska. Poprowadziły je Irka Jazukiewicz i Magdalena Noszczyk – team zajmujący się w swojej Fundacji rozwojem programów edukacyjnych. Duża część warsztatów poświęcona była globalnym współzależnościom i mechanizmom, które nimi rządzą. Przykładem ilustrującym, jak działają, stała się pandemia Covid-19 oraz inne odzwierzęce epidemie z jakimi borykamy się w ostatnich dekadach. Nie zabrakło także rozmowy aktualnym o raporcie “Żyjącej planety”, przedstawiającym stan ekologiczny Ziemi i zamieszkujących ją gatunków, które według zamieszczonych w nim danych, giną w nienotowanym jeszcze w historii ludzkości tempie.

Opowiedziały także, jak Fundacja WWF działa globalnie i lokalnie oraz jakie inicjatywy i narzędzia organizacji można wykorzystać do zaangażowania społeczności lokalnych i tych gromadzonych online. Wspólnie z uczestnikami zajęć stworzyły propozycje ekologicznych rozwiązań, możliwych do wprowadzenia w funkcjonowaniu szkoły lub innej instytucji w Wieniawie, posługując się do tego celu „Checklistą do audytu dla szkół” opracowaną przez WWF. Poruszony został temat aktywizmu edukacyjnego, budowania wyzwań ekologicznych oraz tworzenia angażujących treści w social mediach, dzięki którym można pozyskiwać sojuszników, a co za tym idzie – wzbudzać zainteresowanie społeczne. Edukatorki zaprezentowały również aktywności i programy edukacyjne Fundacji WWF, będące bogatym źródłem inspiracji i wskazówek, jak stać się lokalnym aktywistą, jak działać lokalnie, a myśleć globalnie oraz jak komunikować o swoich działaniach szerokiemu gronu odbiorców.

SZTUKA I ŚWIAT PRZYRODY – WARSZTATY Z ANNĄ SIEKIERSKĄ

„Dobrosąsiedzka” edukacja ekologiczna, to również spojrzenie na przyrodę poprzez sztukę, także tą zaangażowaną, która jest domeną pracy twórczej artystki i działaczki na rzecz środowiska – Anny Siekierskiej. Podczas poprowadzonych przez nią warsztatów online młodzież dowiedziała się, jakie cechy łączą ich z pokrzywą, albo co może o swym losie powiedzieć wierzba. Prezentowane przykłady pozwoliły pokazać uczestnikom warsztatu, że rośliny tak, jak ludzie, mają swoje rodziny czy bliskich przyjaciół, posiadają złożone mechanizmy obronne, potrafią komunikować się między sobą, a nawet dbają o swój wygląd. Przekonali się także, że snucie opowieści głosem roślin, to ciekawa metoda na rozbudzenie empatii do świata przyrody. Dzięki puszczonym wodzom fantazji powstały baśniowe opowieści, których bohaterami były pokrzywy, czosnek niedźwiedzi i dziewanna…

LOKALNE ZASOBY PRZYRODNICZE

Co można nazwać lokalnymi zasobami przyrodniczymi oraz co wchodzi w ich skład i jak świat przyrody funkcjonuje na styku ze światem ludzi? Odpowiedzi na te i kilka innych pytań otrzymali uczestnicy naszego projektu w trakcie zajęć z Kamilem Czepielem – przyrodnikiem, instruktorem edukacji ekologicznej i globalnej, związanym z Ośrodkiem Działań Ekologicznych „Źródła”. Spotkanie miało formę spaceru, z przerwami na obserwacje florystyczne (za pomocą lup) oraz bezpieczne poławianie i oglądanie bezkręgowców; uzupełniły je krótkie ćwiczenia sensoryczne, uczące wykorzystania różnorodnych zmysłów czy dedukcji pomagającej w pogłębianiu obserwacji świata przyrody. Przyjrzeli się bliżej roślinom występującym w Wieniawie i okolicy, poznając przy tym ich ciekawe przystosowania oraz użyteczność dla człowieka i środowiska. Poszukiwali żyjących wśród roślinności, i często od niej zależnych, zwierząt – zarówno tych najdrobniejszych, czyli łatwych do zaobserwowania w terenie bezkręgowców, jak i większych gatunków, tropiąc pozostawione przez nie ślady. W ten sposób odnaleźli m.in. kuźnię drozda śpiewaka, dziuplę dzięcioła zielonkawego oraz dużego, odchody kuny, miejsce żerowania wiewiórki, pióra gawronów, odchody owadów żywiących się próchnem, skorupkę jaja po wyklutym gołębiu grzywaczu czy norę karczownika. Obserwacje terenowe uzupełnił przygotowany przez instruktora zajęć pokaz fotografii i eksponatów związanych z występującymi w okolicy zwierzętami – piór, kości, wylinek, kokonów czy fragmentów zgubionej sierści. Spacer zakończyło wspólne poszukiwanie i rozpoznawanie zapachów towarzyszących spotkaniu – maków polnych, aromatycznego kurdybanka i krwawnika, pokrzywy czy podagrycznika, który zaskoczył wszystkich zapachem marchewki.

WPROWADZENIE DO EDUKACJI GLOBALNEJ DLA NAUCZYCIELI

Edukacja globalna, obecna w polskich szkołach w bardzo ograniczonym wymiarze, jest współcześnie kluczem do zrozumienia przyczyny zjawisk geopolitycznych. Przygotowane przez nas dwugodzinne warsztaty online o tym, jak nauczać w szkole o edukacji globalnej, skierowane do nauczycieli szkół z terenu powiatu przysuskiego, pozwoliły ich uczestnikom zapoznać się z podstawowymi pojęciami oraz procesami związanymi z edukacją globalną i wskazały, jak wpleść tak ważne tematy w program nauczania. Kluczowymi kwestiami, szerzej omówionymi w trakcie spotkania, było pojęcie zrównoważonego rozwoju oraz współzależność, których zrozumienie umożliwia lepsze rozpoznanie wielkich procesów zachodzących na naszych oczach poprzez łączenie pozornie niepowiązanych zdarzeń. Zajęcia poprowadzili – Marta Karbowiak i Kamil Czepiel, edukatorzy z Ośrodka Działań Ekologicznych „Źródła”, który od ponad 20 lat zajmuje się szeroko rozumianą edukacją ekologiczną, przyrodniczą, globalną i obywatelską.

Prowadzący przygotowali skrypt z najważniejszymi tematami, które pojawiły się w trakcie zajęć. Materiały zamieszczamy poniżej w formie do odczytu i pobrania, z których można bezpłatnie korzystać zachowując warunki licencji: Creative Common: Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 4.0.